Czym jest anoreksja?
Anoreksja jest jedną z coraz częściej występujących chorób. W Polsce od 0,8%-1, 8% dziewcząt choruje na anoreksję. Najczęściej występuję u nastolatek. U mężczyzn choroba ta występuję dużo rzadziej (ale również występuje!). Brak wystarczającej ilości pożywienia skutkuje niedostarczaniem do organizmu podstawowych składników odżywczych. Skutkiem takiego postępowania jest doprowadzenie organizmu do stanu skrajnego niedożywienia. Przy skrajnym niedożywieniu zaburzone zostaje funkcjonowanie całego organizmu. Rozchwiana zostaje również gospodarka hormonalna. W sytuacji długotrwajacego głodu dochodzi do stanu niedożywienia. Niedożywienie odbija się na funkcjonowaniu wielu narządów w tym mózgu co wpływa na procesy psychiczne w związku ze zmianami biochemicznymi. Efektem tego jest zmiana zachowania i myśli. Pojawiają się uczucia napięcia i rozdrażnienia. Z drugiej zaś strony chora ma silne poczucie kontroli siebie, swojego organizmu. Takie poczucie kontroli daje siłę i poczucie władzy.
Anoreksja – Rozpoznanie
Anoreksję bardzo ciężko jest zdiagnozować we wczesnym stadium rozwoju. Pierwszymi sygnałami świadczącymi o rozwoju choroby są:
- Coraz częściej pojawiające się wyrzuty sumienia po spożyciu posiłku,
- osoby chore są niezadowolone z własnego wyglądu,
- Osoby chore na anoreksję unikają spożywania posiłków w otoczeniu innych osób
Anoreksja – Objawy
- Zaprzeczanie co do stosowania diety i ukrywanie spadku masy ciała. Osoby chore starają się ukryć to, że gwałtownie ich masa ciała spada. Nie przyznają się do stosowania diet, ani innych zabiegów mających na celu pozbycie się niechcianych kilogramów. Osoby chore bardzo często noszą również luźne ubrania, aby ukryć swoje wychudzone ciało.
- Ukrywanie uczucia głodu – Osoby chore nie przyznają się do tego, ze odczuwają głód.
- Zwiększenie zainteresowania jedzeniem. Anorektyczki nie maja problemu z mówieniem o jedzeniu. Bardzo często przygotowują z satysfakcją jedzenie dla najbliższych jednocześnie nie wiążą tego z pokusą jedzenia.
- Potrzeba jedzenia mniej od innych. Podczas posiłków chętnie nakładają innym obfite porcje jedzenia. Same zaś bardzo pilnują tego aby na ich talerzu znalazło się jak najmniej pożywienia.
- Powolne jedzenie – Jedzą długo, bardzo powoli. Wszystko dzielą powoli i długo przeżuwają pożywienie, posiłek anorektyczki zazwyczaj trwa zdecydowanie dłużej niż innych.
- Wzrasta obsesyjność i perfekcjonizm. Pojawia w bardzo wczesnym stadium choroby, zaczyna się skrupulatne liczenie kalorii, pilnowanie godzin ich spożywania. Potem dochodzi wzrost perfekcyjnego, obsesyjnego funkcjonowania na przykład w nauce i innych dziedzinach życia. Część pozostałych zmian jest podobna do tych które stosują osoby będące na diecie. Jednak istnieją też pewne szczególnie charakterystyczne cechy chorych na anoreksję:
– częste gromadzenie jedzenia;
– jedzenie w nocy;
– narastające reakcje fobiczne z jawnym spożywaniem pokarmów;
– duży wzrost aktywności fizycznej;
– stosowanie środków wspomagających : moczopędnych lub przeczyszczających – częste gromadzenie jedzenia; - Strach przed przytyciem.
- U kobiet po rozpoczęciu miesiączkowania, brak miesiączki (brak co najmniej trzech kolejnych cyklów miesięcznych, a jeśli miesiączka występuje tylko w następstwie stosowania hormonów, np. estrogenów, kobieta uważana jest za niemiesiączkującą). U mężczyzn utratą seksualnych zainteresowań i potencji
Anoreksja – Leczenie żywieniowe
Leczenie anoreksji jest bardzo trudne. Wymaga współpracy wielu specjalistów: dietetyka, psychoterapeuty, psychologa, psychiatry często również innych specjalistów np. ginekologa. Posiłki osób chorujących są niewielkie i nie pozwalają pokryć zapotrzebowania organizmu nie tylko na energię, ale również wiele innych potrzebnych składników odżywczych. Osoby chore z reguły są niedożywione. Celem priorytetowym terapii jest przywrócenie prawidłowej masy ciała oraz leczenie skutków niedożywienia.
Dieta, którą zaleca się osobą chorym na anoreksję powinna być możliwie maksymalnie dobrana do osoby chorej. Ułożenie diety powinien poprzedzać obszerny wywiad żywieniowy, który pozwoli zapoznać się nie tylko z sytuacją chorego, przebiegiem choroby, zmianami żywieniowymi z przed jak i w okresie choroby, ale również pozwoli zapoznać się z preferencjami smakowymi. Kolejnym ważnym etapem jest określenie stanu odżywienia organizmu chorego.
W zależności od kondycji psychicznej i fizycznej chorego, wybiera się drogę podawania składników pokarmowych (doustnie, dojelitowo, pozajelitowo lub przez sondę do żołądkową).
Dieta
Zaczynając proces leczenia powinniśmy mieć na uwadze, ze przyrost masy ciała powinien być stopniowy. Wartość energetyczna diety ustala się do należnej masy ciała tak, aby przyrost masy ciała był rzędu 1kg na tydzień podczas leczenia ambulatoryjnego i 1,5kg na tydzień podczas hospitalizacji. Mając na uwadze, ze osoby chore na anoreksje zmagają się z silnym niedożywieniem również podaż białka w diecie znacznie wzrośnie. W diecie zdrowego człowieka spożycie białka powinno być na poziomie 10-20% całodziennego zapotrzebowania energetycznego, natomiast u osób chorych na anoreksję zapotrzebowanie na białko wynosi od 20 do 30% zapotrzebowania energetycznego.
Ilość z energii z tłuszczu również powinna wynosić od 20-30% natomiast spożycie węglowodanów powinno być na poziomie 50% dziennego zapotrzebowania energetycznego. W przypadku osoby są skrajnym niedożywieniem istotne jest określenie zapotrzebowania na witaminy i składniki mineralne. Dietę pozbawioną laktozy i ubogą w tłuszcze początkowo zaleca się chorym, którzy stosowali całkowitą głodówkę. Na wstępie leczenia dietetycznego zaleca się dietę – 500kcal (40-50kcal/kg masy ciała), stopniowo zwiększając kaloryczność diety, aż do 2000-3000kcal/ dobę. Żywienie osoby chorej na anoreksję jest niezwykle trudne, wymaga dużo czasu i cierpliwości.
Posiłki
Posiłki podawane osobom chorym w trakcie leczenia powinny być małe objętościowo. Potrawy przygotowywane osobą chorym powinny być urozmaicone i dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Dieta powinna początkowo opierać się na zasadach diety lekkostrawnej. Powinno unikać się smażenia w głębokim tłuszczu natomiast jak najbardziej zalecane jest gotowanie w wodzie, pieczenie czy duszenie. Ważne jest aby zadbać o estetykę posiłków. Potrawy powinny być kolorowe, ładnie podane i najlepiej spożywane w towarzystwie innych osób w przyjaznej atmosferze.