Klaudia Jarmuszka-Kosmala Insulinooporność jest stanem, w którym tkanki organizmu stają się oporne na działanie insuliny, mimo jej odpowiedniego wydzielania przez komórki trzustki. Skutkuje to podwyższonym poziomem insuliny we krwi, a co za tym idzie również glukozy, gdyż nie ma ona jak się wchłaniać, poprzez upośledzone działanie insuliny. Insulinooporność często w początkowym jej okresie nie daje żadnych objawów, natomiast może nieść za sobą szereg skutków ubocznych w tym m.in.:
- zaburzenia gospodarki węglowodanowej (podwyższony poziom insuliny i glukozy we krwi może powodować z czasem rozwój cukrzycy)
- hipercholesterolemie,
- hipertriglicerydemia,
- otyłość typu androidalnego;
- nadciśnienie tętnicze;
- hiperurykemia i wiele więcej.
Objawy insulinooporności
- senność po posiłku w ciągu dnia i problemy ze snem w nocy;
- zmęczenie, rozdrażnienie;
- zaburzenia koncentracji,
- napady „wilczego głodu” występujące po posiłkach,
- ogromny apetyt na słodycze,
- nadmierna potliwość;
- łatwe przybieranie na wadze i trudności w redukcji masy ciała, mimo diety oraz zwiększonej aktywności fizycznej;
- częste bóle głowy,
- współistnieje nadciśnienie tętnicze;
- hipertriglicerydemia
- zwiększone stężenie kwasu moczowego;
- zmiany skórne tzw. rogowacenie ciemne. Pogrubiona i ciemniejsza skóra występuje zwykle w okolicy karku, szyi oraz pach;
- otyłość typu androidalnego,
Badania pozwalające wykryć insulinooporność
- Glukoza i insulina na czczo
Jeśli chcemy popranie ocenić naszą gospodarkę węglowodanową nie powinniśmy opierać się jedynie na badaniu glukozy na czczo czy insuliny na czczo. Może się bowiem okazać, że parametry te osobno wychodzą względnie w normie natomiast po zestawieniu ich razem mamy do czynienia z rozwijającą się insulinoopornością.
Do oceny naszej gospodarki węglowodanowej na podstawie glukozy i insuliny na czczo służy wskaźnik HOMA IR. Jest to parametr, dzięki któremu można ocenić proporcje między stężeniem glukozy we krwi a wydzielaną przez trzustkę insuliną. Wynik pozwala stwierdzić, w jaki sposób organizm reaguje na wyrzut insuliny i czy wrażliwość komórek na insulinę jest odpowiednia.
Przy prawidłowej pracy trzustki i braku oporności tkanek na insulinę wskaźnik HOMA IR powinien wynosić 1
- Krzywa glukozowo-insulinowa
- Hemoglobina glikowana
Skutki insulinooporności
Nieleczona insulinooporność będzie powodować stały wzrost produkcji insuliny. Będzie to prowadzić do “wyczerpania” zdolności wydzielniczych trzustki. Insulinooporność prowadzi do występowania w różnych tkankach zaburzeń metabolicznych. Dochodzi do zmniejszenia wychwytu i zużycia glukozy w procesie oksydacji oraz zaburzenia jej spichrzania w postaci glikogenu w mięśniach szkieletowych. W tkance tłuszczowej obserwuje się brak hamującego wpływu insuliny na procesy rozkładu triacylogliceroli przez co u osób z insulinoopornością dochodzi do gromadzenia się tkanki tłuszczowej. Natomiast upośledzone działanie insuliny w wątrobie zmniejsza hamowanie wątrobowego wytwarzania glukozy, a w konsekwencji doprowadzić to może do rozwoju cukrzycy.
Do najczęstszych powikłań insulinooporności zaliczamy:
- cukrzycę typu II;
- otyłość brzuszną;
- nadciśnienie tętnicze;
- zaburzenia gospodarki lipidowe np. podwyższony cholesterol całkowity czy trójglicerydy, a także obniżone stężenie cholesterolu frakcji HDL i podwyższenie stężenia cholesterolu frakcji HDL;
- stłuszczenie wątroby;
- rozwój PCOS u kobiet;
- zaburzenie wytwarzania testosteronu u mężczyzn;
Wzrasta również ryzyko rozwoju miażdżycy, która w dłuższej perspektywie czasu może doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu.
