Kawa – rodzaje i właściwości

Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie. Zachęca ludzi nie tylko zapachem i smakiem, ale też swoimi właściwościami. Z pewnością na pierwszy plan wybija się jej stymulująco-pobudzający wpływ, jednak warto też pamiętać o jej innych korzyściach dla zdrowia. (Niebier 2017)

Regularne picie umiarkowanej ilości kawy (3-4 filiżanki dostarczające 300-400 mg kofeiny/ dziennie) wiąże się z lepszym funkcjonowaniem układu krążenia, niższym ryzykiem udaru lub zachorowaniem na chorobę Alzheimera czy Parkinsona. (Lewandowska A. 2022)

• Substancje występujące w kawie
• Kawa czarna
• Kawa z mlekiem
• Kawa z kardamonem
• Kawa bezkofeinowa
• Kawa rozpuszczalna
• Kawa kuloodporna
• Podsumowanie

Substancje występujące w kawie

• Kofeina
  To prawdopodobnie najlepiej zbadany składnik kawy. Pobudzające działanie kofeiny na ośrodkowy układ nerwowy jest dobrze znane od wieków. W doniesieniach epidemiologicznych opisano związek między przewlekłym spożywaniem kofeiny a istotnie niższym ryzykiem rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera (Cappelletti i in. 2015).

• Przeciwutleniacze
  Przede wszystkim są to antyoksydanty z grupy związków fenolowych (np. kwas chlorogenowy i kawowy). Jak wynika z kilku badań, kwasy chlorogenowe, zostały zaproponowane jako główny czynnik odpowiedzialny za wpływ kawy na zdrowie, zwłaszcza w profilaktyce chorób układu krążenia i cukrzycy. (Helal i in. 2022). Kawa jasno i średnio palona zawiera więcej cennych związków fenolowych niż palona ciemno (np. mocna kawa włoska). Zawartość tych związków spada również w trakcie przechowywania, najkorzystniej pić kawę świeżo wypaloną lub wypalaną do 3 miesięcy wcześniej (Lewandowska A. 2022).

• Magnez
  Godnym uwagi jest mit dotyczący tego, że kawa wypłukuje magnez. Napój ten w rzeczywistości może dostarczać nam tego pierwiastka. Niektóre objawy (np drżenie rąk, skurcze powiek itp), które powszechnie kojarzone są z niedoborem magnezu, tak naprawdę wynikają bardzo często z indywidualnej reakcji na kofeinę. (Lewandowska A. 2022)

Kawa czarna

Zawartość kofeiny w takiej kawie jest zależna od sposobu parzenia, rodzaju ziaren i innych czynników zewnętrznych. Więcej kofeiny będzie miała kawa, w której woda ma dłuższą styczność z ziarnami (np taka “zalewajka” ma wyższą zawartość kofeiny niż espresso z ekspresu ciśnieniowego). Istotne jest również podejrzenie, że dodatek cukru do kawy może zmniejszać jej właściwości antyoksydacyjne. Dlatego warto stawiać na wersję niesłodzoną tego napoju (Lewandowska A. 2022).

Kawa z mlekiem

To prawdopodobnie najczęściej spotykana kombinacja kawy z dodatkiem. Mleko łagodzi gorycz kawy, sprawiając, że napój staje się łagodniejszy. Badania dotyczące wpływu białek mleka na związki fenolowe kawy są niespójne, nadal wymagają dalszych testów w celu doprecyzowania wniosków.  Bez wątpienia, dla nas lepiej pić kawę taką jaką się lubi, niż zmuszać się do tego co uważane jest za “zdrowsze”.

Kawa z kardamonem

Kardamon jest powszechnie stosowany w kuchniach ze względu na smak i liczne korzyści zdrowotne (poprawa trawienia, działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne). Jednak w badaniach z 2021 roku odnośnie aktywności antyoksydacyjnej popularnych przypraw, kardamon okazał się mieć najsłabszą siłę. O wiele wyższy potencjał wykazywały wyciągi z cynamonu czy imbiru (Gawron-Gzella A. 2021). W związku z tym, korzystniejsze będzie picie kawy z tymi przyprawami. Nie należy jednak umniejszać właściwościom kardamonu, gdyż nadal jest to dla nas dobry środek wspomagający nasz układ trawienny.

Kawa bezkofeinowa

Pozytywne efekty zdrowotne związane z właściwościami przeciwutleniającymi (np niższe ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera czy Parkinsona), są również zauważalne w przypadku regularnego picia kawy nie zawierającej kofeiny. Sugeruje się nawet, że kofeina nie jest niezbędnym składnikiem tego napoju, a dużo więcej korzyści dla naszego organizmu mają pozostałe składniki aktywne (Niebier K. 2017).

Kawa rozpuszczalna

Produkcja kawy rozpuszczalnej polega na wyselekcjonowaniu ziaren świeżo upalonych i zmielonych, suszeniu ekstraktu i aromatyzacji. Wskaźnikami jakości kawy rozpuszczalnej, są następujące parametry odnoszące się do zawartości:

• wody, 
• kofeiny w suchej masie, 
• popiołu ogólnego w suchej masie, 
• węglowodanów w suchej masie, 
• ochratoksyny A, 
• obecność zanieczyszczeń mechanicznych oraz szkodników

W badaniach z 2015 roku, dotyczących aktywności antyoksydacyjnej różnych kaw, wyniki wykazały, że najwyższą aktywnością i ogólną zawartością polifenoli charakteryzowała się właśnie kawa rozpuszczalna. (Chłopicka i in. 2015) Właściwości chemiczne kawy nie poddają się silnym zmianom w czasie przygotowywania tego napoju. 

Kawa kuloodporna

Kawa kuloodporna, to połączenie kawy, masła i oleju ze średniołańcuchowymi trójglicerydami (MCT). Twórca tego napoju (Dave Asprey) twierdzi, że pomoże on każdemu zamienić się w maszynę spalającą tłuszcz bez skutków ubocznych. Stwierdzenie to jednak nie zostało potwierdzone żadnymi badaniami naukowymi, oprócz badań, które przeprowadził sam Asprey (Bergauer i in. 2021).
Przyjęte jest, że taką kawę należy spożywać rano, zamiast śniadania. Spore ilości tłuszczu z pewnością poradzą sobie z apetytem, jednak warto uświadomić sobie pewien istotny fakt. Zakładając, że spożywamy trzy posiłki dziennie, poprzez picie kawy kuloodpornej zastępujemy już jeden z nich czymś, co zawiera mało niezbędnych składników odżywczych. Tak więc odbieramy sobie aż ⅓ tych składników, których nie zastąpimy żadnymi suplementami. Z pewnością jest możliwe, że jeśli zastąpi się śniadanie tym napojem to można schudnąć parę kilogramów. Jest to jednak efekt, który można uzyskać jedząc przez tydzień same jabłka. Zdecydowanie nie jest to odpowiednia droga do odchudzania się, ponieważ nie będzie to zbilansowany i pełnowartościowy sposób żywienia. 

Podsumowanie

Kawa jest zdecydowanie korzystnym napojem dla ludzi, należy jednak spożywać ją w umiarkowanych ilościach. Rodzaj spożywanej kawy nie stanowi dużej różnicy, a przy jej wyborze lepiej kierować się własnymi preferencjami i stanem zdrowia, niż doszukiwać się negatywnych skutków. Jedyna kawa jaka jest szkodliwa to wszelki mieszanki typu 2w1 czy 3w1, które są pełne dodatkowych kalorii, cukru, barwników, sztucznych aromatów, które niekonieczne działają na korzyść naszego organizmu. 

Bibliografia

1. Bergauer A., Achteresch E., Niekerken L., Visser T. F., Noa K., Meng A., Varsamis A., & Wolff J. (2021). Bulletproof Coffee and Cognition: A Double-blind, Placebo-controlled Study on the Effects on Working Memory. Maastricht Student Journal of Psychology and Neuroscience, 9(1), 37–58.
2. Cappelletti, S., Daria, P., Sani, G., & Aromatario, M. (2015). Caffeine: Cognitive and Physical Performance Enhancer or Psychoactive Drug? Current Neuropharmacology, 13(1), 71–88. https://doi.org/10.2174/1570159×13666141210215655
3. Chłopicka, J., Niedziela, A., & Bartoń, H. (2015). AKTYWNOŚĆ ANTYOKSYDACYJNA I CAŁKOWITA ZAWARTOŚĆ POLIFENOLI W NAPARACH KAWY W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU KAWY I SPOSOBU JEJ PRZYGOTOWANIA. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL., XLVIII(3), 278–282.
4. Gawron-Gzella, A. (2021). Aktywność antyoksydacyjna popularnych przypraw. Post Fitoter, 22(3), Artykuł, https://doi.org/10.25121/PF.2021.22.3.179.
5. Helal, A., Cattivelli, A., Conte, A., & Tagliazucchi, D. (2022). In Vitro Bioaccessibility and Antioxidant Activity of Phenolic Compounds in Coffee-Fortified Yogurt. Molecules, 27(20), 6843. https://doi.org/10.3390/molecules27206843
6. Lewandowska A. (2022). Dieta dla mózgu. Wydawnictwo RM.
7. Nieber K. (2017). The Impact of Coffee on Health. Planta Medica, 83(16), 1256–1263. https://doi.org/10.1055/s-0043-115007