Koenzym Q10

Koenzym Q10 Jest organicznym związkiem chemicznym, rozpuszczalnym w tłuszczach, który występuje w każdym mitochondriom w komórkach zwierzęcych i roślinnych. Związek ten uczestniczy w transporcie elektronów w łańcuchu oddechowym.

Koenzym Q10 występuje w dwóch formach

– utlenionej – ubichinon,

– zredukowanej – ubichinol. 

Koenzym Q10 jest niezwykle ważny w naszym codziennym funkcjonowaniu i dostarczaniu energii do prawie wszystkich komórek  naszego ciała. Najwięcej koenzymu Q10 znajduje się w komórkach wątroby, serca, nerek. Koenzym Q10 jest silnym przeciwutleniaczem, zmiatającym wolne rodniki tlenowe które są w naszym organizmie odpowiedzialne za procesy stresu oksydacyjnego i ogólnego starzenia się komórek.

Niedobory i działanie lecznicze koenzymu Q10

W przypadku zdrowego, prawidłowo funkcjonującego i odżywianego organizmu , koenzym Q10 jest wytwarzany  praktycznie we wszystkich tkankach i komórkach z tyrozyny ( czyli aminokwasu względnie egzogennego oznacza to, że są one syntezowane  w ilościach wystarczających do zapewnienia organizmowi homeostazy. Proces biosyntezy koenzymu Q10  rozpoczyna się w ER (retikulum endoplazmatycznym), a kończy na  błonach aparatu Golgiego, skąd jest transportowany do innych organelli komórkowych, szczególnie do wyżej wspomnianych mitochondriów.

Na podstawie dotychczasowych badań, wykazano, że niedobory koenzymu Q10 powodują defekty energetyczne, które skutkują nieprawidłową pracą narządów, a następnie układów narządów. Niedobory koenzymu Q10 są szczególnie widoczne w zaburzeniach pracy serca, przemiany materii, pracy układu immunologicznego oraz szeroko pojętych procesów reparacji i regeneracji [Danysz, 2000.]

Na niedobory koenzymu Q10 szczególnie narażone są;

• osoby niedożywione, które w skutek głodzenia się, rozwinęły upośledzenie syntezy i wchłaniania koenzymu q10
• ludzie z defektami genetycznymi warunkującymi nieprawidłową syntezę koenzymu Q10, oraz dysfunkcje mitochondriów
• osoby ze zwiększonym zapotrzebowaniem na koenzym Q10 (sportowcy, osoby chore na nowotwory)

Zatem, najważniejszymi wskazaniami do stosowania suplementacji koenzymem q10 będą:

• niewydolność krążeniowa
• kardiomiopatie
• choroba wieńcowa
• zaburzenia rytmu serca
• nadciśnienie tętnicze
• zapalenie mięśnia sercowego
• otyłość
• cukrzyca
• obniżona odporność ( również ta towarzysząca AIDS )
• migrenowe bóle głowy
• łagodzenie działań niepożądanych niektórych leków ( szczególnie przeciwnowotworowych)
• wspieranie męskiej płodności
• wspomaganie regeneracji sportowców

Koenzym Q10 – działanie kardioprotekcyjne

Koenzym Q10 wykazuje silne działanie kardioprotekcyjne, dzięki swoim silnym właściwością antyoksydacyjnym stąd duże zainteresowanie tą substancją w prewencji zaburzeń lipidowych. Sharifi i.in. [2018] wykazali, że koenzym Q10 istotnie redukuje frakcję trójglicerydów we krwi, jednak nie wpływa na stężenie frakcji cholesterolu HDL i LDL.  Jak pokazują badania Singh i.in. [2007] niedobory koenzymu Q10 najszybciej uwidaczniają się w układzie sercowo-naczyniowym.  

Jest w stanie między innymi zapobiegać:

• chorobie niedokrwiennej serca
• nadciśnieniu tętniczemu. Jest obecny między innymi we krwi. Chroni tam „dobry” cholesterol HDL przed utlenianiem zapobiegając tym samym rozwojowi miażdżycy.

Koenzym Q10 – cukrzyca

U osób cierpiących na cukrzycę stwierdza się duże niedobory koenzymu Q10. Z przeprowadzonych przez Gardnera [1993] badań wynika, że uzupełnienie niedoborów tego składnika znacząco wpływa na obniżenie glikemii. Natomiast z badań Genesan i Ito [2013] można wywnioskować, że suplementacja koenzymu Q10 może obniżać hiperglikemię spowodowaną zmniejszeniem stężenia transportera glukozy 4 (GLUT-4) wywołanego przez stosowanie niektórych statyn.

W jednym z badań przeprowadzonych w 2002 roku przez Hodgson i.in. z udziałem pacjentów z cukrzycą typu 2 wykazano korzystny wpływ koenzymu Q10 na kontrolę cukrzycy (spadek HbA1c o 0,3%). Z kolei w innym badaniu odnotowano korzystny wpływ na funkcję śródbłonka.

Formy i  przyswajalność koenzymu Q10

Koenzym Q10 jak już wyżej wspomniano, występuje w formie utlenionej – ubichinonu i zredukowanej – ubichinolu. Niestety większość suplementów dostępnych na rynku zawiera w sobie gorzej wchłanialną przez organizm formę koenzymu – ubichinon. Ubichinon w organizmie musi zostać przekonwertowany do ubichinolu. Również, aby poza funkcją przenośnika elektronów,  koenzym Q10 mógł zapewniać działanie antyoksydacyjne na nasze komórki, musi być w formie zredukowanego ubichinonu.

Należy zatem mieć się na baczności i dokładnie czytać etykiety suplementów zawierających koenzym Q10 i nie dać się zmylić często bardzo wysoka dawka ubichinonu jaką deklaruje producent, mając w pamięci że jest to forma ok. 8 razy gorzej wchlanialna niż ubichinol.

Przyswajalność będzie również skorelowana z rozpuszczalnością koenzymu. Jest on substancja lipofilną, zatem najbardziej optymalne wchłanianie i wykorzystanie go będzie miało miejsce, jeśli przyjmiemy koenzym w formie liposomalnej, najlepiej z posiłkiem zawierającym tłuszcz (co ważne, przyswajalność koenzymu Q10 jest znacznie lepsza gdy przyjmujemy go z posiłkiem, a nie na czczo!) Wtedy będzie możliwa maksymalna absorpcja w jelicie cienkim i następnie transport do wątroby, skąd w połączeniu z lipoproteinami będzie mógł być uwolniony do krążenia ogólnego.

Ciekawostka!

Koenzym Q10 konkuruje o wchłanianie w jelitach z tokoferolem. Mimo że oba związki (koenzym Q10 i alfa-tokoferol) są konieczne do prawidłowej pracy organizmu i zachodzenia procesów oddychania komórkowego, bowiem współdziałają w przenoszeniu elektronów, tak wzajemnie znacząco wpływają na swoje wchłanianie. Z licznych badań wynika, że obecność alfa tokoferolu hamuje wchłanianie koenzymu Q10 w jelitach. Zatem zasadne wydaje się rozdzielenie przyjmowania tych suplementów w czasie, aby wzajemnie nie znosiły swojego działania

Koenyzm Q10 w diecie

Bibliografia

1. Danysz A„Koenzym Q10 i jego rola w lecznictwie” wydanie II. Warszawa 2000r.
2. Wikipedia the free encyclopedia „Coenzyme Q10”
3. Siemieniuk E., Skrzydlewska E. „Koenzym Q10-biosynteza i znaczenie biologiczne w organizmach zwierząt i człowieka.”
4. Sharifi N, Tabrizi R, Moosazadeh M i wsp. The effects of coenzyme Q10 supplementation on lipid profiles among patients with metabolic diseases: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Cur Pharm Des 2018; 24: 2729-2742.
5. Singh U, Devaraj S, Jialal I. Coenzyme Q10 supplementation and heart failure. Nutr Rev 2007; 65 (6 Pt 1): 286-293.
6. Genesan S, Ito MK. Coenzyme Q10 ameliorates the reduction in GLUT 4 transporter expression induced by simwastatin in 3T3-L1 adipocytes. Metab Syndr Relat Disord 2013;38:251-5.
7. Hodgson JM, Watts GF, Playford DA, et al. Coenzyme Q10 improves blood pressure and glycemic control: a controlled trial in subject with type 2 diabetes. Eur J Clin Nutr 2002;56:1137-42.