Kortyzol – skutki jego wysokiego pozimu

Kortyzol czym jest i jakie pełni funkcje?

Kortyzol jest hormonem wytwarzanym przez nadnercza w wyniku silnego stresu. Stąd tez jest nazywany hormonem stresu. Swoje najwyższe stężenie osiąga rano natomiast najniższe w nocy. Jego zadaniem jest mobilizowanie organizmu do działania (reakcja walki i ucieczki).

W sytuacji stresowej w której dochodzi do wydzielenia kortyzolu organizm przygotowuje się do szybkiej reakcji. Kortyzol wówczas odpowiada m.in. za:

1. Zdobycie energii do działania. Głównym źródłem energii dla naszego organizmu jest glukoza właśnie dlatego zadaniem kortyzolu jest pozyskanie jej jak najwiekszych ilości. dzieje się to m.in. poprzez

• Spowolnienie procesu glikolizy (reakcja rozkładu glukozy)
• Wzmożony zostaje proces glukoneogenezy (powstawania glukozy z cząsteczek nie cukrowych jak np. aminokwasy czy glicerol)

a) Przyspieszone zostaje tempo procesu rozpadu tłuszczu (lipoliza) w jego wyniku zostaje uwolniony m.in. glicerol, który następnie zostanie użyty w procesie glukoneogenezy do wytworzenia glukozy.

b) Degradacji ulegają włókna mięśniowe w wyniku czego powstają aminokwasy użyte następnie w procesie glukoneogenezy do syntezy glukozy.

• Kortyzol zmniejsza wrażliwość tkanek na insulinę

Co to wszystko znaczy? Zadaniem kortyzolu jest dostarczenie organizmowi energii, którą jest glukoza. Dochodzi do spowolnienia glikolizy, natomiast wzmagane są procesy syntezy glukozy. Wysoki poziom kortyzolu doprowadza jednocześnie do zmniejszenia wrażliwości tkanek na insulinę (insulina jest hormonem, który pozwala przenikać cząsteczce glukozy z krwi do tkanek m.in. tkanki mięśniowej, gdzie następnie glukoza jest wykorzystywana jako materiał energetyczny do pracy m.in. mięśni) W takiej sytuacji dochodzi do tego, że stale utrzymuje się wysoki poziom glukozy we krwi i może dojść do rozwoju insulinooporności a nawet cukrzycy typu 2.

jak widać wydzielanie kortyzolu jest pomocne w sytuacjach, kiedy musimy być zmobilizowani do działania. Natomiast w sytuacjach przewlekłego stresu, kiedy poziom kortyzolu stale utrzymuje się na wysokim poziomie może mieć to bardzo niekorzystne skutki dla naszego zdrowia. Zanim jednak przejdę do przedstawienia skutków zdrowych powiem wam jakie czynniki mogą przyczynić się do zwiększonego wydzielania kortyzolu

Czynniki zwiększające poziom kortyzolu

• Kofeina
• Niedobór snu
• Sytuacje stresowe
• Restrykcyjne diety
• Bardzo intensywny wysiłek fizyczny

Objawy mogące świadczyć o podwyższonym poziomie kortyzolu

• Zmęczenie
• Problemy ze snem
• Uczucie wewnętrznego niepokoju
• Częste bóle głowy,
• spięte mięśnie
• Trudności z koncentracją
• Obniżenie odporności
• Przypływ energii wieczorem spadek energii w ciągu dnia
• Bycie pobudzonym mimo braku energii
• Zatrzymanie wody w organizmie, mogą powstawać obrzęki. Jest to spowodowane tym, że kortyzol wpływa na gospodarkę elektrolitową. Wpływa na zatrzymanie sodu w organizmie i zwiększone wydalanie potasu.

Konsekwencje

1. Rozregulowanie gospodarki glukozowo insulinowej i rozwój insulinooporności

Wydzielanie kortyzolu w reakcji na stres może przyczynić się do podwyższenia poziomu glukozy we krwi i zminejszenia wrażliwosci tkanek na insulinę co w konsekwencji może przyczynić się również do oporności na insulinę i rozwoju insulinooporności. Dzieje się tak, ponieważ w sytuacji silnego stresu nasz organizm potrzebuje energii. Głównym źródłem energii dla naszego organizmu jest oczywiście glukoza. Właśnie dlatego jego podwyższone stężenie nasila procesy mające na celu pozyskanie dodatkowych źródeł energii (glukozy).

W wyniku rozwoju insulinooporności możemy zaobserwować u siebie takie zmiany jak:

• Zgromadzenie tkanki tłuszczowej w okolicy talii/brzucha (otyłość brzuszna)
• Nasilony trądzik
• Charakterystyczne różowe/fioletowe rozstępy

2. PCOS nie płodność a wysoki poziom kortyzolu

Wzrost poziomu kortyzolu będzie hamować wydzielanie progesteronu, co będzie skutkować zaburzeniami w cyklu miesiączkowym. Niski poziom progesteronu:

• BLOKUJE owulacje
• Nasila objawy PMS (zespołu napięcia przedmiesiączkowego)
• Skraca czas cykli miesiączkowych lub powoduje ich całkowity zanik
• Przyczynia się do występowania krwawienia przed miesiączką
• Wpływa na osłabienie kondycji włosów/paznokci
• Wpływa na pogorszenie kondycji skóry i nasila trądzik

3. Kortyzol – wpływ na wydzielanie hormonów tarczycy

Hamowanie tarczycy, produkcji hormonów i konwersji hormonów na obwodzie

W momencie kiedy doświadczamy dużej ilości stresu nasze nadnercza produkują nadmierne ilości hormonu stresu (kortyzolu), który wpływa na przemiany hormonów tarczycy. Zahamowane zostają przemiany hormonu T4 (tyroksyny) do T3 (trijodotyroniny) (dzieje się to poprzez odłaczenie 1 atomu jodu od tyroksyny). Co jeszcze jest istotne poza zahamowaniem przekształcenia tyroksyny w trójjodotyroninę to to, że część cząsteczek T3 przekształca sie pod wpływem nadmiernej ilości kortyzolu w formę nieaktywną. To wszystko będzie skutkowało rozwojem niedoczynności tarczycy.

Czasami możemy mieć również sytuację w której mimo obniżenia poziomu kortyzolu nadal dotykają nas konsekwencje zdrowotne związane z niedoczynnością tarczycy. Może tak się dziać Ponieważ pomimo wyrównania poziomu kortyzolu nadal w organizmie pozostało sporo nieaktywnych form trójjodotyroniny (T3), które mogą blokować receptory dla form aktywnych tego hormonu. Jest to sytuacja w której mimo, ze poziom hormonów aktywnych trójjodotyroniny jest jej działanie blokowane, przez znaczą ilość nieaktywnych form tego hormonu.

Rozwój insulinooporności, PCOS czy problemów z tarczycą będzie skutkował pogorszeniem naszego stanu zdrowia. Jednak co jest istotne jeśli podejmiemy „walkę” z która kolwiek z chorób, niemająca świadomości, że problemem jest wysoki poziom kortyzolu, może się okazać, że będziemy działać „objawowo” bez eliminacji głównej przyczyny choroby, którą jest wysoki poziom koryzolu.

Normy kotyzolu

Podaje się, że normy są w granicach 5 – 25ug/coś

15-17 to najlepszy wynik

>20 to znak, ze stresu w naszym zyciu moze byc jednak za duzo

Jak obniżyć poziom kortyzolu?

Poziom kortyzolu możemy obniżyć poprzez:

1. redukcję napięcia i stresu.
2. Poprawę jakości snu.
3. Zmniejszenie ilość wypijanej w ciągu dnia kawy
4. Powinniśmy rozważyć zwolnienie tempa. Jeśli masz wrażenie, że ciągle gonisz od zadania do zadania. Ilość obowiązków przekracza znacznie twoje możliwości. Kiedy zdarza ci się rezygnować ze snu, aby pracować. W takich sytuacjach należy chwilowo odpuścić i pozwolić sobie na relaks i odpoczynek
5. Rezygnację z restrykcyjnych diet
6. Rezygnację z intensywnego wysiłku fizyczny
7. Należy zadbać o jakość diety. Powinna być ona bogata w:

• Żywność przeciwzapalną.

– Nasiona lnu i olej lniany;

– Pestki dyni, ziarna słonecznika i wyciskane z nich na zimno oleje

– Migdały;

– Czosnek i cebula;

– Buraki, dynie i słodkie ziemniaki;

– awokado;

– tłuste ryby np. łosoś

• Kwasy tłuszczowe z rodziny Omega-3 (bardzo istotny moze okazać sie stosunek kwasów tłuszczowych omega -3 do Omega-6 który powinien wynosić 1:4

Źródłem kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3 będą m.in. tłuste ryby morskie jak np. śledź czy łosoś

Źródłem kwasów tłuszczowych z rodziny Omega – 6 będą m.in. Oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej słonecznikowy, olej rzepakowy

• Należy zadbać aby w diecie znalazła się żywność bogata w naturalne antyoksydanty (witamina A, E, C) pomagają one zwalczać wolne rodniki powstałe w wyniku stresu oksydacyjnego.

8. Masaż, joga, ćwiczenia oddechowe, medytacja również będą pomocne w obniżeniu poziomu kortyzolu.