Przewlekłe zapalenie trzustki – zalecenia żywieniowe

Przewlekłe zapalenie trzustki w skrócie PZT jest chorobą zapalną, która jest postępująca i powoduje nieodwracalne uszkodzenie miąższu trzustki. W wyniku choroby dochodzi do zwłóknienia trzustki i stopniowego rozwoju niewydolności narządu co skutkuje rozwojem zaburzeń trawienia i wchłaniania. Ponadto choroba może przyczyniać się do rozwoju cukrzycy, stanów niedoborowych, niedożywienia, a finalnie także, raka trzustki.

Czynniki predysponujące do rozwoju PZT to m.in.:

• genetyczne,

• środowiskowe

Najprościej mówiąc w wyniku przewlekłego zapalenia trzustki dochodzi do zmian strukturalnych narządu co skutkuje powstawaniem bólu, następnie dochodzi do niewydolności zewnątrzwydzielniczej i wewnątrzwydzielniczej trzustki.

Przewlekłe zapalenie trzustki – przyczyny

1. Czynniki etiologiczne:
2. Toksyczno-metaboliczne,

• spożycie alkoholu – nadużywanie alkoholu jest najczęstszą przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki;
• palenie papierosów – najprawdopodobniej niezależny czynnik ryzyka PZT; powoduje progresję choroby i zwiększa ryzyko raka trzustki;

3. Idiopatyczne – o nieznanym/niejasnym pochodzeniu
4. Genetyczne – występowanie choroby wśród członków rodziny
5. Autoimmunologiczne,
6. Zaporowe – polega na utrudnieniu odpływu soku trzustkowego do dwunastnicy. Może być to spowodowane m.in.:

• wadą rozwojowa;
• guzem trzustki,
• uchyłkami dwunastnicy

Inne przyczyny rozwoju PZT:

• hipertriglicerydemia;
• hiperkalcemia.

Czynniki toksyczno-metaboliczne stanowią 70–90% wszystkich przypadków przewlekłej niewydolności trzustki

Przewlekłe zapalenie trzustki zalecenia dietetyczne:

• Należy wprowadzić regularne posiłki;
• W okresie nasilenia dolegliwości dieta powinna być lekkostrawna;
• Preferowane metody obróbki termicznej to gotowanie w wodzie i na parze, pieczenie w pergaminie oraz duszenie bez wcześniejszego obsmażania;
• Należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tłuszczów trans. Z diety należy wiec wyeliminować produkty wysoko-przetworzone typu pizza, zupy w proszku, ciasta i ciasteczka, słone przekąski (chipsy, paluszki, krakersy), gotowe sosy i dressingi, tłusty nabiał, tłuste mięso i inne tłuszcze zwierzęce.
• Codzienna dieta powinna być zbilansowana i urozmaicona. Warto zwiększyć udział wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, takich jak ALA (np. olej rzepakowy, z pestek dyni, lniany, z czarnuszki, ostropestu plamistego) oraz EPA i DHA (ryby morskie). Należy unikać spożycia oleju kokosowego i palmowego. Zamiennikiem masła może być awokado.
• Zalecane źródła białka to chude ryby (dorsz, sandacz, flądra, mintaj, morszczuk) oraz chude gatunki mięsa (drób, królik).
• Dieta powinna obfitować w pokarmy bogate w witaminę C (acerola, natka pietruszki, aronia), β-karoten (marchew, szpinak, morele) oraz selen (ryby).
• Z uwagi na zawartość hipolipemizującego β-glukanu do diety warto wdrożyć płatki owsiane (głównie tzw. błyskawiczne), które mogą być stosowane także w diecie lekkostrawnej. Do zalecanych źródeł błonnika pokarmowego należą również zmielone siemię lniane oraz nasiona babki jajowatej.
• Spożycie płynów powinno wynosić ok. 2,5 l na dobę. Zaleca się ograniczenie spożycia kawy. Warto także zmniejszyć podaż słodkich napojów oraz kompotów, ponieważ stanowią one skoncentrowane źródło cukrów prostych. Ich spożycie wpływa na wartości glikemii, a także na wzrost stężenia trójglicerydów w surowicy krwi.
• Ograniczyć należy ostre przyprawy (musztarda, ocet, chili), buliony mięsne i grzybowe, ciężkostrawne i wzdymające potrawy, zasmażki i zawiesiste sosy.
• Należy unikać stosowania diet wysokowęglowodanowych i niskotłuszczowych. Warto obserwować konsystencję wypróżnień i w przypadku wystąpienia biegunek tłuszczowych rozważyć wdrożenie suplementacji enzymami trzustkowymi (takie działanie zawsze odbywa się na zlecenie i pod kontrolą lekarza).
• Należy unikać stosowania olejów MCT.
• Wskazane jest utrzymanie niepalenia tytoniu i rezygnacja ze spożycia alkoholu. Są to dwa główne czynniki nasilające uszkodzenie miąższu trzustki.

Dieta dla pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki zwłaszcza w pierwszym etapie) powinna być płynna i niskotłuszczowa. Dieta powinna być oparta o zasady diety lekkostrawnej. Stopniowo można rozszerzać zakres przyjmowanych produktów i zmieniać formę z płynnej na stałą.

Lista produktów