Czekolada, szczególnie ta o wysokiej zawartości kakao, jest nie tylko smaczną przekąską, ale również posiada liczne właściwości zdrowotne. Czekolada może pozytywnie wpłynąć na nasze zdrowie psychiczne. Wśród kluczowych składników czekolady znajdują się flawonoidy, związki chemiczne, które wykazują szerokie spektrum działań na organizm, w tym właściwości przeciwzapalne oraz przeciwutleniające.

Kakao: Skarb Natury w Twojej Diecie – Biosfera Centrum Terapii, Poznań

Budowa i podział flawonoidów

Flawonoidy zbudowane są z dwóch pierścieni aromatycznych połączonych trójwęglowym mostkiem tworząc charakterystyczny układ C6-C3-C6. Trójwęglowy mostek łączący pierścienie A i B utworzony jest przez układ wiązania podwójnego między atomami węgla oraz grupę karbonylową.

Z względu na różnice w budowie strukturalnej flawonoidy dzielimy na:

– flawanony (naryngenina, naryngina, hesperetyna, hesperedyna)

– flawanole (epikatechina, epigallokatechina, katechina)

– flawony (apigenina, diosmetyna, luteolina)

– izoflawony(daidzeina, genisteina)

– flawonole (kwercetyna, kemferol, mirecytyna, fisteina, morina)

– antocyjany (cyjanidyna, pelargonidyna, malwidina)

Czekolada, szczególnie ta o wysokiej zawartości kakao, jest źródłem wielu związków bioaktywnych należących do grupy flawonoidów, które odgrywają kluczową rolę w jej korzystnym wpływie na zdrowie. Wśród nich największe znaczenie mają flawanole oraz flawonole, które wykazują silne właściwości antyoksydacyjne i prozdrowotne, wspierając układ krążenia oraz odpornościowy.

Do grupy flawanoli, które dominują w czekoladzie, zaliczamy epikatechinę i katechinę. Te związki są szczególnie cenne ze względu na swoje działanie wspomagające funkcje naczyń krwionośnych, poprawiające przepływ krwi oraz obniżające ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Dzięki zdolności do neutralizowania wolnych rodników flawanole pomagają chronić komórki organizmu przed stresem oksydacyjnym, który jest jednym z czynników przyspieszających procesy starzenia i rozwój chorób przewlekłych.

***

Flawonole, takie jak kwercetyna i kemferol, również występują w czekoladzie, choć w mniejszych ilościach. Te związki wykazują działanie przeciwzapalne i wspierają układ odpornościowy, dodatkowo wzmacniając korzyści płynące ze spożycia czekolady. Kwercetyna jest znana ze swojej roli w ochronie naczyń krwionośnych. Kemferol wspomaga zdrowie komórek, wpływając na procesy regeneracyjne i odpornościowe.

Warto zauważyć, że inne grupy flawonoidów, takie jak flawanony, flawony, izoflawony czy antocyjany, nie są obecne w znaczących ilościach w czekoladzie. Związki te charakteryzują się występowaniem w innych produktach spożywczych – flawanony znajdziemy głównie w owocach cytrusowych, izoflawony w soi, a antocyjany w owocach jagodowych i czerwonych winogronach.

Wpływ i właściwości flawonoidów na organizm człowieka

Flawonoidy to związki bioaktywne, które wykazują niezwykle szerokie spektrum działania farmakologicznego, co czyni je istotnymi w profilaktyce i terapii wielu chorób. Ich wszechstronność wynika z unikalnych właściwości chemicznych, które oddziałują na różne układy organizmu. Wśród najważniejszych właściwości flawonoidów wyróżnia się:

  • Właściwości antyoksydacyjne.: Flawonoidy neutralizują wolne rodniki, chroniąc komórki przed stresem oksydacyjnym, a także wiążą metale ciężkie, zmniejszając ich toksyczne działanie w organizmie.
  • Efekt przeciwzapalny i łagodzenie objawów alergicznych:. Działają jako naturalne środki przeciwzapalne, zmniejszając produkcję cytokin prozapalnych, oraz łagodzą reakcje alergiczne, regulując odpowiedź układu immunologicznego.
  • Wspomaganie terapii przeciwnowotworowej:. Flawonoidy mogą wzmacniać skuteczność leków przeciwnowotworowych i wspierać organizm w walce z nowotworami, dzięki zdolności do modulowania procesów apoptotycznych i ochrony zdrowych komórek.
  • Działanie estrogenne:. Dzięki strukturze przypominającej estrogeny flawonoidy pomagają opóźniać menopauzę i łagodzić jej objawy, co przynosi korzyści kobietom w okresie okołomenopauzalnym.
  • Ochrona układu krążenia:. Regularne spożywanie flawonoidów przyczynia się do obniżenia ryzyka powstawania zakrzepów, poprawy elastyczności naczyń krwionośnych i obniżenia ciśnienia krwi.
  • Wspomaganie pracy nerek:. Flawonoidy mają działanie moczopędne, co wspiera funkcje nerek i pomaga w detoksykacji organizmu.

Regularne spożywanie czekolady wpływa także pozytywnie na pamięć i umiejętności poznawcze, zmniejszając ryzyko demencji. Dodatkowo, produkty zawierające kakao mogą zmniejszyć ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych, w tym udaru mózgu, a także poprawiają wrażliwość na insulinę, szczególnie u kobiet z cukrzycą typu 2.

Według aktualnej wiedzy dotyczącej metabolizmu związków flawonowych zakłada się, że większość z nich przedostaje się z przewodu pokarmowego do krwi w niezmienionej postaci. Niektóre flawonoidy, które są metabolizowane w wątrobie, wykazują działanie ochronne oraz stymulują jej regenerację.

Wpływ i właściwości flawonoidów na zdrowie psychiczne

Czekolada, szczególnie ta o wysokiej zawartości kakao, może pozytywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne. Niektóre flawonoidy, takie jak kwercetyna, mogą wykazywać właściwości uspokajające, choć ich działanie nasenne nie zostało jednoznacznie potwierdzone w odniesieniu do czekolady. Dodatkowo, czekolada zawiera związki, takie jak fenyletylamina i tryptofan, które mogą pośrednio wpływać na produkcję dopaminy w mózgu. Dzięki temu spożywanie czekolady może wspierać redukcję stresu i lęku, choć mechanizm ich działania wymaga dalszych badań.

Osoby zmagające się z depresją mogą czasowo złagodzić jej objawy poprzez spożywanie czekolady. To zasługa tryptofanu, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu równowagi emocjonalnej. Czekolada wspiera stabilizację nastroju, ułatwiając radzenie sobie z codziennymi trudnościami. Dodatkowo, kakao i jego przetwory korzystnie wpływają na mikroflorę jelitową, działając podobnie do prebiotyków i wspomagając zdrowie układu trawiennego.

Należy jednak pamiętać, że choć czekolada może zapewnić chwilową ulgę, nie powinna zastępować leczenia poważniejszych zaburzeń nastroju.

Ciemna czekolada, szczególnie bogata w flawonoidy, zwalcza stres oksydacyjny. Nadmiar wolnych rodników jest związany z problemami zdrowia psychicznego, takimi jak depresja czy stany lękowe. Redukcja stresu oksydacyjnego poprawia ogólne samopoczucie psychiczne. Czekolada, zwłaszcza ciemna, ma liczne korzyści zdrowotne, jednak jej spożycie powinno być umiarkowane.

https://www.biosferacentrumterapii.pl/skladniki-diety-pomocne-w-leczeniu-depresji/

Czekolada

Czekolada jest mieszanką miazgi kakaowej, tłuszczu kakaowego, cukru i w niektórych przypadkach mleka. Poza tłuszczem kakaowym mogą być do niej dodane inne tłuszcze roślinne będące zamiennikami tłuszczu kakaowego, np.: olej. Dodatek tłuszczów roślinnych będących zamiennikami tłuszczu kakaowego do czekolady nie może być większy niż 5%.

Rodzaje czekolady, a ich składy

Czekolada jest często określana mianem „pokarmu bogów” i ma wiele udowodnionych korzyści zdrowotnych, takich jak poprawa nastroju, wspieranie pracy serca czy działanie antyoksydacyjne. Nie oznacza to, że każda jej forma przynosi takie same efekty. Warto pamiętać, że korzyści płyną głównie z wysokiej zawartości kakao, a nie z dodatków takich jak cukier, mleko czy tłuszcze, które często dominują w czekoladach mlecznych i białych. Dlatego umiar oraz świadomy wybór produktów są kluczowe, by cieszyć się czekoladą bez szkody dla zdrowia.

Ze względu na różnice w procentowej zawartości składników odżywczych wyróżnia się następujące rodzaje czekolad:

Czekolada gorzka

Gorzka czekolada zawiera co najmniej 70% kakao, co czyni ją najlepszym wyborem pod względem wartości odżywczych. Wysoka zawartość kakao oznacza większą ilość flawonoidów – związków o silnym działaniu antyoksydacyjnym, które wspierają układ krążenia, poprawiają funkcje mózgu i chronią przed stresem oksydacyjnym. Dodatkowo, gorzka czekolada ma mniej cukru niż jej mleczne i białe odpowiednik. Sprawia to, że jest bardziej przyjazna dla osób dbających o poziom cukru we krwi i zdrowie metaboliczne.

Korzyści gorzkiej czekolady:

  • Wysoka zawartość antyoksydantów, takich jak flawanole.
  • Lepszy wpływ na zdrowie serca i naczyń krwionośnych.
  • Mniejsza ilość cukru, co pomaga uniknąć gwałtownych skoków glukozy we krwi.
  • Intensywny smak, który sprzyja spożywaniu mniejszych ilości.

Czekolada deserowa

Zawiera 30-70% miazgi kakaowej, to harmonijne połączenie głębi smaku kakao i delikatnej słodyczy. Jest często wybierana przez osoby poszukujące równowagi między intensywnością gorzkiej czekolady a łagodnością mlecznej.

Mleczna czekolada

Zawiera maksymalnie 50% miazgi kakaowej, to ulubieniec konsumentów na całym świecie. Jej kremowa konsystencja, wyrazista słodycz wynikająca z wysokiej zawartości cukru (około 50%) oraz łagodny smak sprawiają, że jest idealnym wyborem dla miłośników klasycznych słodkości.

Biała czekolada

Wyróżnia się brakiem miazgi kakaowej, składa się głównie z tłuszczu kakaowego (do 33%), cukru oraz mleka lub śmietany. Charakteryzuje się kremowym smakiem i aksamitną konsystencją, co czyni ją wyjątkowym deserem dla osób preferujących delikatniejsze słodycze.

Czekolada mleczna i biała – dlaczego warto je ograniczać?

Mleczna i biała czekolada, choć równie popularne, są znacznie mniej wartościowe pod względem odżywczym. W czekoladzie mlecznej zawartość kakao jest znacznie niższa (zwykle 20–30%), a większą część jej składu stanowią cukier i mleko. Biała czekolada, z kolei, w ogóle nie zawiera miazgi kakaowej – jest zbudowana głównie z masła kakaowego, cukru i mleka, co sprawia, że brakuje jej najważniejszych związków bioaktywnych.

Problemy z czekoladą mleczną i białą:

  • Duża zawartość cukru, co zwiększa ryzyko otyłości, insulinooporności i próchnicy.
  • Mała lub zerowa zawartość flawonoidów, które są głównym źródłem prozdrowotnych właściwości czekolady.
  • Wyższy indeks glikemiczny, co może prowadzić do gwałtownych skoków glukozy we krwi.
  • Słabsze uczucie sytości, co może sprzyjać nadmiernemu spożyciu.

Zasada umiaru i świadomych wyborów

Jeśli chcesz czerpać korzyści zdrowotne z czekolady, kluczowe jest nie tylko to, jaką czekoladę wybierasz, ale także ile jej spożywasz. Nawet najlepsza gorzka czekolada spożywana w nadmiarze może dostarczać dużych ilości kalorii, co w dłuższej perspektywie może negatywnie wpływać na masę ciała i zdrowie metaboliczne.

Jak jeść czekoladę mądrze?

  1. Wybieraj czekoladę o zawartości kakao minimum 70%.
  2. Zwracaj uwagę na skład – unikaj produktów z dużą ilością cukru, syropu glukozowo-fruktozowego i sztucznych dodatków.
  3. Ogranicz porcje – kilka kostek dziennie wystarczy, by cieszyć się smakiem i korzyściami zdrowotnymi.
  4. Traktuj mleczną i białą czekoladę jako okazjonalny deser, a nie element codziennej diety.

Podsumowanie

Czekolada może być cennym elementem zdrowej diety, pod warunkiem, że dokonujesz świadomych wyborów. Gorzka czekolada, bogata w kakao i uboga w cukier, przynosi korzyści zdrowotne, których nie znajdziesz w czekoladzie mlecznej czy białej. Pamiętaj jednak o zasadzie umiaru – ciesz się smakiem czekolady, ale traktuj ją jako dodatek do zrównoważonej diety, a nie jej podstawę. Tylko wtedy jej spożycie będzie miało pozytywny wpływ na Twoje zdrowie i samopoczucie.

Bibliografia

1. Anna Sadowska, Franciszek Świderski, Rita Kromołowska (2011): Polifenole – źródło naturalnych przeciwutleniaczy: Postępy techniki przetwórstwa spożywczego: 108-110

2. Klaudia Kałwa (2019): Właściwości antyoksydacyjne flawonoidów oraz ich wpływ na zdrowie człowieka: Kosmos Problemy nauk biologicznych: 154-156

3. Małgorzata Musioł, Bartosz Błoński, Anna Stolecka-Warzecha, Joanna Paprotna-Kwiecińska, Sławomir Wilczyński (2018): Wpływ czekolady na zdrowie człowieka: 72-74

4. Michał Jasiński, Ewa Mazurkiewicz, Paweł Rodziewicz, Marek Figlerowicz (2009): Flawonoidy – budowa, właściwości i funkcja ze szczególnym uwzględnieniem roślin motylkowatych: Biotechnologia: 83-87

5. Monika Majewska, Hanna Czeczot (2009): Flawonoidy w profilaktyce i terapii: Terapia i leki: 369-375

6. Paulina Głodo, Bartłomiej Matejko (2019): Ciemna czekolada jako bogactwo flawonoidów – sprzymierzeńców w prewencji i leczeniu wielu schorzeń: 82-84

https://www.youtube.com/watch?v=ROvLC43xHTo

Możesz również polubić

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *