Joanna Chudziak Dieta w ciąży jest czynnikiem warunkującym prawidłowy rozwój płodu i zdrowie dziecka. Sposobu żywienia matki, zarówno przed ciążą jak i po ciąży – w trakcie laktacji. Odżywianie się kobiety w ciąży odgrywa kluczową rolę w jej zdrowiu oraz prawidłowym rozwoju dziecka. W trakcie ciąży organizm przyszłej mamy wymaga zwiększonej troski, co ma odniesienie w odpowiedniej i zbilansowanej diecie. Właściwe odżywianie wspiera prawidłowy wzrost i rozwój płodu.
Ogólne zasady żywienia dla kobiet w ciąży
Urozmaicona dieta
Odpowiednio urozmaicona dieta pozwoli pokryć zapotrzebowanie na makroskładniki oraz mikroskładniki. Dostarczenie ich odpowiedniej ilości wpływa na utrzymanie ciąży oraz na rozwój płodu. Dostarczanie organizmowi witamin, składników mineralnych i białka wspiera prawidłowy rozwój układu nerwowego, kostnego oraz odpornościowego dziecka. Zbilansowana dieta pomaga również matce w utrzymaniu optymalnego poziomu energii. Jest istotne zarówno dla jej zdrowia, jak i dobrego samopoczucia w trakcie ciąży.
Spożywanie pięciu posiłków dziennie
Regularne jedzenie, co około 3-4 godziny pozwoli na regulowanie pracy insuliny w organizmie, co zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej. Utrzymywanie stabilnego poziomu cukru we krwi zapobiega nagłym spadkom energii, co jest szczególnie ważne dla dobrego samopoczucia przyszłej mamy. Dodatkowo regularne posiłki wspierają metabolizm, pomagając w lepszym przyswajaniu składników odżywczych niezbędnych dla zdrowia matki i rozwoju płodu.
Codzienne spożywanie mleka i produktów mlecznych
Uwzględnienie nabiału w diecie pozwala na dostarczenie odpowiednich ilości m.in. wapnia. Odpowiednia jego ilość będzie zapobiegać u matki odwapnianiu kości. U płodu będzie wpływać na rozwój układu kostnego i zapobiega m.in. krzywicy. Dodatkowo, produkty mleczne są źródłem białka i witaminy D, które również wspierają budowę mocnych kości i zębów. Spożywanie nabiału sprzyja też utrzymaniu zdrowej równowagi elektrolitowej. Jest istotne dla prawidłowego funkcjonowania mięśni i układu nerwowego zarówno u matki, jak i dziecka.
Spożywanie odpowiedniej ilości warzyw i owoców
500 g warzyw i 300 g owoców dziennie zapewnia dostarczenie odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego. Błonnik wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego, zapobiegając zaparciom, które są częstą dolegliwością w ciąży. Dodatkowo warzywa i owoce dostarczają witamin, minerałów oraz antyoksydantów, które wzmacniają odporność organizmu i wspierają zdrowy rozwój płodu.
Dostarczanie odpowiedniej ilości płynów
Picie około 2-2,5litra płynów dziennie, głównie wody (przynajmniej 1-1,5 litra dziennie). W związku ze wzrostem objętości krążącej krwi, rozwojem tkanek płodowych i zwiększaniem się masy narządów kobiety, podczas ciąży wzrasta zapotrzebowanie na płyny. W ciągu godziny przez łożysko do płodu dochodzi do wymiany około 450 ml wody, dlatego uzupełnianie płynów jest takie ważne. Poza wodą pozostałymi płynami mogą być: herbaty np. czerwona, wybrane naturalne herbaty owocowe lub ziołowe (dozwolone dla ciężarnych). Opcjonalnie w mniejszych ilościach można uwzględnić soki warzywne i owocowe bez dodatku cukru, wyciskane ze świeżych produktów.
Ograniczenie spożycia słodyczy
Zbyt częste jedzenie słodyczy zmniejsza apetyt na wartościowy posiłek, prowadząc do zubożenia wartości odżywczej diety. Nadmiar słodyczy w diecie sprzyja: nadwadze i otyłości czy próchnicy zębów. Może być także przyczyną zaparć i problemów z układem pokarmowym oraz zwiększać ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej.
Ograniczenie dodawania soli do potraw,
Ograniczenie spożywania produktów zawierających znaczne jej ilości oraz wyeliminowanie z diety produktów typu “fast food”. Szczególną uwagę na ograniczenie soli w diecie należy zwrócić u kobiet ciężarnych chorujących na nadciśnienie, mających tendencję do obrzęków. Zalecane spożycie soli wynosi 5 g/dobę (1 łyżeczka od herbaty), wliczając sól zawartą w żywności produkcji przemysłowej.
Ograniczenie picia kawy lub wyeliminowanie jej
Wysokie spożycie kofeiny może negatywnie wpływać na prawidłowy przebieg ciąży. Z uwagi na jej potencjalnie szkodliwy wpływ na rozwój płodu, kobietom w ciąży zaleca się ograniczenie kofeiny do 200-300 mg na dobę. Odpowiada to 2-3 filiżankom kawy. Warto pamiętać, że kofeina występuje również w innych produktach, takich jak herbata, kakao, napoje typu cola, napoje energetyczne oraz czekolada.
Zrezygnowanie ze spożywania alkoholu
Zarówno sporadyczne wypicie dużej ilości alkoholu, jak i regularne picie małych dawek może zaszkodzić rozwojowi i zdrowiu dziecka. Skutkiem picia alkoholu w ciąży jest zespół FAS (alkoholowy zespół płodowy). Cechami charakterystycznymi FAS są: mała masa urodzeniowa; wady serca, układu kostno-stawowego i moczowego; opóźniony rozwój psychomotoryczny; upośledzenie umysłowe; deformacje twarzy. Późniejsze problemy zdrowotne dzieci z zespołem FAS to zaburzony rozwój fizyczny i psychomotoryczny, problemy z nauką, nadpobudliwość oraz skłonność do uzależnień.
Zrezygnowanie z palenia tytoniu
Zarówno czynne, jak i bierne palenie tytoniu ma negatywny wpływ na prawidłowy przebieg ciąży oraz rozwój płodu. Związki toksyczne pochodzące z dymu tytoniowego przenikają przez łożysko i zaburzają jego strukturę i funkcje. Palenie tytoniu w trakcie ciąży może powodować:
- niewydolność łożyska i zaburzone krążenie matczyno-łożyskowe. Skutkuje to niedotlenieniem płodu i upośledzeniem jego odżywienia, a w konsekwencji wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu, małą masę urodzeniową i wady wrodzone.
- zwiększone ryzyko obumarcia wewnątrzmacicznego płodu lub nagłej śmierci noworodka
- zwiększone ryzyko wystąpienia łożyska przodującego, poronienia i przedwczesne pęknięcie błon płodowych.
Skutkami palenia dla dziecka po jego urodzeniu mogą być:
- choroby układu krążenia;
- infekcje dolnych dróg oddechowych;
- astma oskrzelowa;
- zaburzenia funkcji poznawczych u dziecka.
W przypadku występowania nadwagi lub otyłości należy zmniejszyć przynajmniej częściowo masę ciała. Proces ten powinien odbywać się pod okiem lekarza i dietetyka.
Wpływ nadmiernej masy ciała na płodność kobiety – YouTube
Zapotrzebowanie na energię i makroskładniki w ciąży
Zmiana zapotrzebowania energetycznego w ciąży wynika m.in. z wyższego spoczynkowego wydatku energetycznego. Oganizm zużywa więcej energii na wzrost płodu i łożyska oraz intensywniejszą pracę płuc i serca. Zwiększa się również podaż białka, tłuszczu i węglowodanów z uwagi na odbudowę i budowę nowych tkanek. W stosunku do zapotrzebowania przed ciążą z uwzględnieniem poziomu aktywności fizycznej:
- w I trymestrze ciąży + 85 kcal/dobę
- w Il trymestrze ciąży + 285 kcal/dobę,
- w Ill trymestrze ciąży + 475 kcal/dobę
Równie ważna jest odpowiednia podaż błonnika pokarmowego – wystarczające spożycie nie powinno być mniejsze, niż 25 g/dzień.
Białko w trakcie ciąży powinno wynosić 1,2g/kg.m.c/dobę. Tłuszcz powinien zapewniać 20-35% zapotrzebowania – w II trymestrze ciąży + 8-14 g/dobę, a w III trymestrze + 11-18 g/dobę, natomiast wzrost zapotrzebowania na węglowodany spowodowany jest przez zwiększone zapotrzebowanie na energię i wynosi 45-65%.
Prawidłowy przyrost masy ciała w ciąży
Przyrost masy ciała powinien być kontrolowany podczas każdej wizyty u ginekologa i wpisywany do karty przebiegu ciąży, przynajmniej raz miesiącu. Jeśli kobieta przytyje mniej, niż mówią zalecenia, ale dziecko rozwija się prawidłowo, nie trzeba dążyć do wartości podanych w normach. W przypadku gdy nadmierna masa ciała występowała jeszcze przed ciążą, interwencję dotyczącą odchudzania powinno się podjąć jeszcze w czasie planowania ciąży. Będzie ona miała na celu zmianę sposobu żywienia i trybu życia w tym również zwiększenie aktywności fizycznej, pod kontrolą specjalistów.
W pierwszym trymestrze ciąży zaleca się przyrost masy ciała od 0,5 do 2 kg,
w drugim i trzecim trymestrze sprawa ma się następująco:
| BMI przed ciążą kg/m2 | Przyrost masy w II i III trymestrze ciąży w kg/tydz. |
| niedowagaBMI <18,5 | 0,5 – 0,6 |
| prawidłowa masa ciałaBMI 18,5 – 24,9 | 0,5 |
| nadwagaBMI 25,0 – 29,9 | 0,3 |
| otyłość BMI > 30 | 0,2 |
Zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży
Nadmierny przyrost masy ciała podczas ciąży zwiększa ryzyko długoterminowej otyłości zarówno u matki, jak i u dziecka. Niesie to za sobą ryzyko rozwoju chorób związanych z otyłością zarówno u matki jak i u dziecka. Przyczynia się do bólów kręgosłupa, obrzęków nóg, powstawania żylaków i hemoroidów. Powikłaniami obserwowanymi w przypadku ciąży obciążonej nadwagą lub otyłością są: poronienia, makrosomia płodu, wady wrodzone u dzieci, cukrzyca ciążowa, nadciśnienie indukowane ciążą i stan przedrzucawkowy, poród przedwczesny, konieczność cesarskiego cięcia, zaburzenia zakrzepowo-zatorowe oraz zespół bezdechu sennego. Im wyższa masa ciała, tym ryzyko wystąpienia powikłań zwiększa się.
Kobiecie z nadmierną masą ciała w czasie ciąży zaleca się wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych, które dotyczą:
- gospodarki węglowodanowej (glikemia na czczo, test obciążenia glukozą, stężenie insuliny i wskaźnik HOMA)
- funkcji tarczycy (stężenie TSH)
- profilu lipidowego (stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL-cholesterolu i HDL-cholesterolu, triglicerydów)
- ocenę wydolności układu krążenia (pomiary ciśnienia tętniczego, EKG).
W utrzymaniu prawidłowej masy ciała najlepiej sprawdzają się terapię wielodyscyplinarne:
pomoc dietetyka (plan posiłków, prowadzenie dzienniczka, monitorowanie masy ciała),
aktywność fizyczna, a także wsparcie psychologiczne.
Dla ciężarnych kobiet z nadmierną masą ciała zalecane są ćwiczenia aerobowe i kondycyjne. Natomiast niezalecane są dyscypliny kontaktowe oraz z dużym ryzykiem kontuzji. Uprawianie sportu przez kobiety z nadmierną masą ciała: daje pozytywne efekty dla zwiększenia wydatku energetycznego (pomaga schudnąć), obniża ryzyko niektórych powikłań ciążowych (rzucawka, cukrzyca ciążowa), obniża ryzyko przypadłości ciążowych (zgaga, nudności, skurcze łydek), poprawia jakość snu, zmniejsza częstość cesarskich cięć,
zmniejsza czas trwania porodu naturalnego, oraz obniża ryzyko pojawienia się depresji poporodowej.
Zbyt niski przyrost masy ciała w ciąży
Niedostateczny przyrost masy ciała związany jest ze zbyt niską masą urodzeniową noworodków, która zwiększa umieralność i chorobowość okołoporodową. Niska masa ciała może być przyczyną problemów rozwojowych okresu dziecięcego. Należy też do czynników ryzyka chorób układu krążenia, cukrzycy i nadciśnienia w późniejszym wieku. Odchudzanie się w ciąży jest zabronione. Grozi to zwiększeniem się ryzyka niedożywienia płodu, co może powodować wady rozwojowe, w tym wady układu nerwowego.
Produkty których należy unikać w czasie ciąży
Sery pleśniowe i ser feta → Mogą być one źródłem listerii. Bakterii powodującej infekcje pokarmowe z ostrym przebiegiem lub uogólnione infekcje grypowe. Kobiety spodziewające się dziecka są około 20 razy bardziej podatne na listeriozę niż pozostałe osoby dorosłe. Listerioza może być przeniesiona do płodu przez łożysko, nawet jeśli u matki nie ma żadnych jej objawów i może prowadzić do przedwczesnego porodu, poronienia lub powikłań zdrowotnych u dziecka.
Niepasteryzowane mleko i przetwory z niego przygotowane, np. oscypki → ze względu na ich niepewną jakość mikrobiologiczną
Surowe i niedopieczone mięso (tatar, krwisty befsztyk) i surowe wędliny takie jak szynka parmeńska → mogą być przyczyną zakażenia toksoplazmozą
Surowe ryby i owoce morza (sushi, ostrygi) → mogą być źródłem groźnych bakterii chorobotwórczych np. salmonella
Ryby łowione w zanieczyszczonych wodach → Możliwość zatrucia metalami ciężkimi
Surowe jaja → ryzyko zakażenia salmonellą
Kolorowe napoje gazowane → są sztucznie barwione i aromatyzowane, mają bardzo dużo cukru, a niektóre z nich, takie jak cola, zawierają kofeinę, której nadmierne ilości mogą zaburzyć prawidłowy przebieg ciąży
Słodziki → najlepiej nie stosować ich w ciąży (w ich skład wchodzą sztuczne substancje słodzące takie jak aspartam, które nie są dokładnie zbadane pod kątem szkodliwości dla płodu). Zamiennikami cukru mogą być: cukier trzcinowy, syrop z agawy lub klonowy, ponieważ mają niższy indeks glikemiczny niż cukier biały i nie powodują tak intensywnego wzrostu poziomu cukru we krwi
Żywność wysokoprzetworzona: koncentraty zup, sosów, konserw, głęboko mrożone wyroby mięsne i warzywno mięsne → zawierają one znaczne ilości substancji dodatkowych (konserwantów, sztucznych barwników, aromatów).
Mikroskładniki ważne dla rozwoju układów ciała dziecka
DHA dla układu nerwowego
Podczas ciąży szczególnie, ważne są kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3, zwłaszcza kwas dokozaheksaenowy (DHA). Korzystanie wpływa na rozwój mózgu i oczu (siatkówki oka). Warunkuje prawidłowy przebieg ciąży oraz jest głównym materiałem budulcowym mózgu (kora mózgowa aż w 60% składa się z kwasu DHA).
Wit. D3 dla układu szkieletowego i odpornościowego
W czasie ciąży w organizmie matki zachodzi szereg zmian mających na celu zapewnienie dostatecznej ilości wapnia niezbędnego do mineralizacji układu szkieletowego rozwijającego się płodu. Witamina D odgrywa ważną rolę w regulacji stężenia wapnia i fosforu we krwi. Wpływa na gęstość mineralną kości oraz reguluje funkcjonowanie układu odpornościowego.
Jod dla układu nerwowego, mięśniowego oraz krążenia
Jod bierze udział w produkcji hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniony), które mają wpływ na prawidłowy rozwój układu nerwowego i funkcjonowanie mózgu. Hormony te regulują także wzrost, metabolizm i dojrzewanie oraz regulują pracę układu mięśniowego i układu krążenia.
Kwas foliowy dla układu krążenia
Odgrywa dużą rolę w wytwarzaniu krwi zarówno matki, jak i płodu.
Suplementacja w ciąży
Podstawowym źródłem składników odżywczych powinna być zbilansowana dieta kobiety ciężarnej. Nie zaleca się stosowania preparatów uzupełniających dietę we wszystkie witaminy i składniki mineralne jeśli nie ma ku temu wskazań medycznych. Wyróżniamy suplementację pięciu składników odżywczych i nawet w ich przypadku decyzja o rozpoczęciu suplementacji oraz jej wysokość jest zależna od stanu odżywienia oraz sposobu żywienia się kobiety ciężarnej. Są to: żelazo, kwas DHA, witamina D, jod, kwas foliowy
Żelazo
> Jest niezbędne do wytwarzania hemoglobiny, która transportuje tlen do komórek, bierze udział w reakcjach odpornościowych, wspomagając rozwój systemu immunologicznego płodu.
> Niedobór żelaza w czasie ciąży jest przyczyną wielu poważnych zaburzeń takich jak:
niedokrwistość, ograniczenie wewnątrzmacicznego wzrastania płodu, zaburzenia odporności u dziecka, upośledzenie pamięci oraz grozi przedwczesnym porodem i urodzeniem dziecka o niskiej masie urodzeniowej
> Produkty będące bogatym źródłem żelaza: czerwone mięso (wołowina, polędwica wołowa), drób, wędliny, żółtko jaja, ryby, płatki pszenne, owsiane szpinak, natka pietruszki, suche nasiona roślin strączkowych (fasola, groch soja), botwina, sałata, rukola, szpinak, orzechy, pestki dyni, kasza gryczana, pieczywo razowe.
> Witamina C zwiększa przyswajalność żelaza. Zaleca się łączenie w jednym
posiłku produktów będących źródłem żelaza z produktami bogatymi w wit. C
> Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży wynosi wg. RDA 27 mg/dobę, przy niedokrwistości 60-120 mg/dobę.
> Niedobór żelaza stwierdza się, kiedy stężenie hemoglobiny wynosi poniżej u 11g/dl i współwystępuje obniżonym stężeniem ferrytyny (<60 ug/l).
> Stężenie ferrytyny odzwierciedla stan zapasów żelaza w organizmie. U kobiet, u których jego poziom wynosi około 60-70 ug/l prawdopodobnie nie wystąpi niedobór żelaza w ciąży. W takim przypadku nie ma konieczności suplementowania tego składnika mineralnego.
> Jednocześnie podaż żelaza przekraczająca zapotrzebowanie może być przyczyną nasilonego procesu utleniania, czyli powstawania uszkodzeń komórkowych, który sprzyja rozwojowi: insulinooporności, cukrzycy typu II, cukrzycy ciążowej
Kwasy tłuszczowe Omega-3
> Kwasy te są niezbędne do budowy nowych tkanek zarówno matki, jak i dziecka
> Zwłaszcza ważny jest kwas DHA, który korzystnie wpływa na rozwój mózgu i oczu dziecka oraz wpływa na prawidłowy przebieg ciąży
> U kobiet,które spożywają odpowiednie ilości kwasów omega 3 rzadziej występuje stan przedrzucawkowy, poród przedwczesny, depresja poporodowa oraz zmniejsza się także ryzyko niskiej masy urodzeniowej dziecka oraz rozwoju alergii u dzieci w wieku późniejszym
> Źródła wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3: tłuste ryby (makrela, śledź, łosoś, sardynki), orzechy włoskie, pestki dyni, migdały, siemię lniane, olej rzepakowy i Lniany
> Według norm niezbędna jest dawka 200 mg DHA dziennie, w przypadku niskiego spożycia ryb ilość powinna wynosić 400-600 mg, natomiast Polskie Towarzystwo Ginekologiczne twierdzi, że optymalne byłoby przyjmowanie 600 mg DHA, a w przypadku kobiet z grupy ryzyka porodu przedwczesnego co najmniej 1000 mg dziennie.
Witamina D3
> Witamina D3: jest hormonem biorącym udział w pracy układów wewnątrzwydzielniczych organizmu oraz bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej i jest warunkiem prawidłowego wchłaniania wapnia.
> Deficyty witaminy D3 w ciąży wpływają nie tylko na układ szkieletowy dziecka, ale także na utratę wapnia z kości kobiety ciężarnej.
> Niedobory witaminy D3 u kobiet w ciąży często wynikają z: unikania promieniowania słonecznego, stosowania kremów z filtrem oraz niskiego spożycia produktów bogatych w tę witaminę
> Zalecana przez Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dawka witaminy D3 w okresie ciąży jest 800-1000 j.m:/dobę u kobiet z niedoborami tej witaminy lub z ograniczoną syntezą skórną.
> Najkorzystniej byłoby gdyby dawka witaminy D3 była ustalana indywidualnie z lekarzem po uprzednim wykonaniu badania na stężenie witaminy D we krwi.
> Produkty Bogate w witaminę D3: tłuste ryby (śledź, makrela, łosoś, sardynki), jaja (głównie żółtko), mleko pełnotłuste proszku, tłuste sery
Witamina D ma pozytywny wpływ na przebieg ciąży, ale tylko wtedy gdy jej suplementacja zaczyna się w ok. 4 tydzień ciąży. W ciąży witamina D wpływa m.in. na rozwój macicy, wyścielającej ją błony śluzowej oraz może odgrywać ochronną rolę przed występowaniem poronień nawracających.
Jod
> Niedobór jodu u kobiet w ciąży może być przyczyną: niedoczynności tarczycy u matki jak i u dziecka, uszkodzenia OUN, upośledzenia umysłowego, niedosłuchu i głuchoty u noworodków
> Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje przyjmowanie przez kobiety ciężarne 150-200 ug/dzień.
> Naturalnym źródłem jodu w diecie są: ryby, niektóre rodzaje wód mineralnych i jodowana sól kuchenna
> W przypadku kobiet cierpiących z powodu chorób tarczycy, dawka jodu powinna być dobrana na podstawie wyników stężenia hormonów tarczycy oraz przeciwciał przeciwtarczycowych
Kwas foliowy
> Bierze ona udział w wytwarzaniu kwasów nukleinowych, niezbędnych dla prawidłowego podziału komórek rosnącego płodu – podczas ciąży zapotrzebowanie na kwas foliowy wzrasta.
Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju płodu, a jego niedobory mogą być przyczyną wad wrodzonych – szczególnie wad cewy nerwowej (np. anencefalia, rozszczep kręgosłupa).
> w I trymestrze zalecana dawka to 0,4-0,8 mg/g, a po 12 tygodniu oraz w okresie karmienia 06-0,8 mg/d
Okres laktacji
Skład mleka kobiecego
> Mleko kobiece jest roztworem koloidalnym zawierającym idealne proporcje składników odżywczych oraz czynników niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju dziecka
> Skład jest różny w zależności od etapu laktacji, pory dnia, fazy karmienia, diety matki, czasu trwania ciąży, czy czasu trwania pojedynczego karmienia
> Ze względu na etapy laktacji wyróżniamy: mleko przedporodowe, siarę, mleko przejściowe oraz mleko dojrzałe
> W czasie laktacji zaleca się spożywanie produktów, które są źródłem:
- węglowodanów złożonych (kasze, pieczywo razowe, makarony, ryż, warzywa);
- tłuszczu zawierającego głównie WNKT – kwas linolowy, linolenowy, DHA (oleje: sojowy, kukurydziany, słonecznikowy, oliwa z oliwek, orzechy, ryby morskie);
- białek – głównie pochodzenia zwierzęcego (mięsa i jego przetworów, ryb, jaj i produktów mlecznych)
- witamin i składników mineralnych, których źródłem są produkty zbożowe, przetwory mleczne, mięso, ryby i jaja oraz owoce i warzywa
Białko
Średnie zapotrzebowanie na białko jest zwiększone, ponieważ mleko matki zapewnia całe białko potrzebne dla niemowlęcia
> zgodnie z normami kobiety karmiące powinny zwiększyć spożycie białka do 1,45 g/kg aktualnej m.c./dobę.
Tłuszcz
Zawartość tłuszczu w diecie powinna wynosić ok. 20-35% dziennego zapotrzebowania, która w okresie laktacji wzrasta o wartość zależną od wyjściowego spożycia tłuszczu w diecie
Węglowodany
Węglowodany 45-65% całodziennej energii
Zapotrzebowanie energetyczne
> koszt energetyczny laktacji wynosi około 625 kcal/dobę. Około 500 kcal energii powinno być dostarczone z pożywieniem, reszta powinna pochodzić z zapasów tkanki tłuszczowej z okresu ciąży. W praktyce udział energii w diecie matek karmiących powinien wzrosnąć o około 505 kcal/ dobę, w czasie pierwszych 6 miesięcy laktacji
Wapń – suplementacja kobiety w okresie laktacji preparatami zawierającymi wapń jest konieczna jedynie w przypadku kobiet, które nie przyjmują wystarczającej ilości tego pierwiastka z dietą. U kobiet karmiących występuje zwiększona utrata wapnia z kości. Na ten proces nie ma wpływu zwiększenie jego spożycia z dietą, proces ten ustępuje po zaprzestaniu karmienia. Zapotrzebowanie wg. norm IŻŻ: <19 r.ż, 1300 mg, ≥19 r.ż. 1000 mg
Cynk i miedź – zalecane jest wyższe spożycie – w celu uzupełnienia strat cynku i miedzi związanych z sekrecją mleka. Zapotrzebowanie na cynk wg. norm IŻŻ: <19 r. ż, 13 mg
≥19 r.ż. 12 mg; miedź: 1,3 mg
Jod – mleko matki jest jedynym źródłem jodu dla niemowląt karmionych piersią. Kobiety karmiące potrzebują więcej jodu z uwagi na konieczność uzupełnienia ilości jodu wydzielonego wraz z mlekiem. Zapotrzebowanie na jod wg. norm IŻŻ: 290 ug
Selen – kobiety karmiące potrzebują więcej selenu, aby uzupełnić ilość tego składnika wydzielaną z mlekiem. Zapotrzebowanie na selen wg. norm IŻŻ: 70 ug
Podsumowanie
Odpowiednie żywienie w ciąży to kluczowy element zapewniający zdrowie matce i prawidłowy rozwój dziecka. Właściwa dieta, oparta na zróżnicowanych i pełnowartościowych produktach, pozwala na utrzymanie prawidłowej masy ciała i dostarczenie niezbędnych makroskładników i mikroskładników. Ważnym aspektem jest również odpowiednia suplementacja, zwłaszcza w przypadku kwasu foliowego, DHA, żelaza, witaminy D czy jodu. Składniki te wspierają rozwój układów i narządów dziecka. Należy jednak pamiętać, że suplementy diety nie zastępują zrównoważonego odżywiania, a ich stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem lub dietetykiem.
